Radionica je okupila preko 50 učesnika, pretežno ribara, predstavnika opština, nevladinih organizacija kao i resornog ministarstva te kolega Instituta za biologiju mora.

Dana 12 juna u Institutu za biologiju mora održana je radionica na temu “Održivo ribarstvo- borba protiv nelegalnog ribolova”. Ovo je druga od ukupno šest radionica u okviru projekta „Centar za zaštitu biodiverziteta mora Boka Akvarijum – MonteAqua“ koji je omogućen donacijom Norveškog ministarstva vanjskih poslova.  Na radionici je prisustvovalo preko 50 učesnika, pretežno ribara, predstavnika opština, nevladinih organizacija kao i resornog ministarstva te kolega Instituta za biologiju mora. Predavači na radionici su predstavnici organa uprave i ribarske inspekcije iz Slovenije, kao i predstavnici organa uprave, odnosno Direktorata za ribarstvo Ministarstva poljoprivrede Crne Gore.

Bijeli papir “Zaustavimo krivolov!” sastavljen je na osnovu predavanja koja su prezentovana na radionici.

Tema radionice temelji se na EU direktivi 1005/2008 uspostavljanju sistema Zajednice za sprečavanje, suzbijanje i zaustavljanje nezakonitog, neprijavljenog i neregulisanog ribolova (Council Regulation (EC) No. 1005/2008 establishing a Community system to prevent, deter and eliminate illegal, unreported and unregulated fishing – IUU Regulation). Na žalost, svi smo svjedoci da je u poslednje vrijeme u Crnoj Gori veoma izražen nelegalni ribolov koji se vrši bez dozvole i uz upotrebu eksplozivnih i električnih naprava (dinamita i agregata). Nezakonit i neprijavljen ribolov nije problem sa kojim se suočava samo Crna Gora, već predstavlja globalni problem koji izaziva niz negativnih ekonomskih, socijalnih, ekoloških i pravnih posljedica. Ova aktivnost često je povezana sa drugim kriminalnim aktivnostima i ugrožava bezbjednost ljudi i hrane. Pored direktne ugroženosti ljudskih života, negativnog uticaja na ovu privrednu djelatnost, upotreba dinamita i agregata i drugih nedozvoljenih aktivnosti u ribolovu značajno utiče na cjelokupnu životnu sredinu, čime se biodiverzitetu nanosi trajna i nepopravljiva šteta.

Upotreba dinamita, ribolov nedozvoljenim alatima i u zabranjenim područjima, veoma destruktivno djeluje i na livade morske trave – Posidonia oceanica, koje predstavljaju odraz vitalnosti morskog ekosistema i koje imaju nekoliko ključnih uloga u funkcionisanju morskog ekosistema: proizvode i oslobađaju velike količine kiseonika, grade kompleksne ekosisteme koji daju utočište i mjesto oporavka mnogim ribama i beskičmenjacima od komercijalnog značaja, stabilizuju morsko dno i redukuju eroziju obale. Zbog važnosti livada ove morske cvjetnice te osjetljivosti i ugroženosti koja im prijeti, posidonija je u Crnoj Gori strogo zaštićena vrsta Rješenjem o stavljanjem pod zaštitu pojedinih biljnih i životinjskih vrsta („Sl.list CG“, br. 76/06), dok je kroz evropsko zakonodavstvo štiti Direktiva o zaštiti prirodnih staništa i divlje faune i flore Europske unije (92/43/EEZ).

Do suzbijanja krivolova ili njegovog smanjena potrebna je dugoročna borba. Pored zakonskih mjera, neophodno je i koordinisano djelovanje državnih institucija i organa, korisnika ili upravljača ribolovnim vodama ili ribljeg fonda, NVO sektora, sportsko rekreatnivnih ribolovaca i građana, kao i podizanje svijesti o svim negativnim efektima ovakvih aktivnosti, što je i tema i cilj najavljene radionice “Održivo ribarstvo – borba protiv nelegalnog ribolova” koja će se održati 12.06.2018. godine u Institutu za biologiju mora u okviru projekta MonteAqua.

Svoje iskustvo u sprovođenju propisa u Sloveniji prenijela je gđa Urška Srnec iz Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i hrane Republike Slovenije. Ona je navela specifičnosti u Sloveniji te kako se rješavaju problemi pomoću nacionalnog zakonodavstva u saradnji sa Evropskom komisijom. Navedeni su neophodni elemeti nadzora Evropske Unije kao što su: ribarske dozvole, identifikacija plovila i ribarskih alata, praćenje plovila satelitskim sistemima i sistemima automatske identifikacije te dnevnici ulova, prekrcajne i iskrcajne deklaracije.  Takođe, predstavljeni su i osnovni koraci u borbi protiv NNN ribolova (nezakonit, neprijavljen, neregulisan) gdje je pored kontrole na moru putem regulative o nadzoru podjednako važno sprovoditi i kontrolu tržišta, gdje je izričito zabranjeno stavljanje na tržište proizvoda iz NNN ribolova.

Gdin Robert Smuje, ribarski inspektor u inspektoratu za poljoprivredu, šumarstvo, lovstvo i ribarstvo Republike Slovenije istakao je važnost koordinacije svih državnih tijela u borbi protiv NNN ribolova i naglasio da u republici Sloveniji pored ribarske inspekcije ovom temom se bave podjednako i pomorska policija, uprava za pomorstvo, finansijska uprava kao i agencija za zaštitu životne sredine. Republika Slovenija raspolaže sa dva ribolovna rezervata u kojima je ribolov zabranjen tokom cijele godine te dva prirodna parka gdje se ribolov zabranjuje na određeno vrijeme.

O ulozi i značaju zaštićenih područja u moru (ZPM) govorio je mr Dušan Varda iz NVO MedCem, Sutomore ističući da ZPM predstavljaju najefikasniji pristup zaštiti i obnavljanju morskih ekosistema. Važno je napomenuti da u Crnoj Gori još uvijek ne postoji zaštićeno područje u moru ali u planu zaštite su Katič, Platamuni, Ratac, Stari Ulcinj, Tivatska solila, ušće Bojane te Ulcinjska Solana. Gdin Varda je još jednom istakao da je za lokalnu zajednicu i državu od najvećeg značaja pristupanje osnivanju i upravljanju što efikasnijim zaštićenim područjima u moru.

Gđa Slavica Pavlović iz Ministarstva poljoprivrede i ruralnog razvoja, direktorata za ribarstvo navela je da učešće sektora ribarstva u ukupnom bruto društvenom proizvodu iznosi 0.5% kao i da 80% crnogorske flote na moru koristi alate obalnog ribolova sa plovnim objektima manjim od 12m. Kao ključni problemi u morskom ribarstvu navedeni su- zastarjela i neefikasna ribolovna flota, nedostatak luka za flotu, mjesta prvog iskrcaja i prve prodaje, zatim upotreba dinamita i drugih nedozvoljenih ribolovnih alata i opreme u svrhu ulova te nepostojanje odgovarajućih tržišnih kanala za prodaju ribe. U cilju jačanja borbe protiv nelegalnog ribolova u junu 2017.godine oformljena je Radna grupa sa članovima iz svih relevantnih institucija, usvojen je Akcioni plan koji propisuje zaduženja i aktivnosti za sve članove radne grupe kao i vremenski okvir za realizaciju. U prethodnom periodu preduzet je niz uspješnih akcija od strane MUP-a, ribarske inspekcije uz podršku svih uključenih institucija a posebno grupe građana STOP KRIVOLOVU.

Dr Aleksandar Joksimović, rukovodilac laboratorije za ihtiologiju i ribarstvo Instituta za biologiju mora naveo je da održivo ribarstvo znači da svako od nas u svom dijelu mora biti odgovoran za sprovođenje svega onoga za šta je nadležan. Dr Joksimović je istakao da je vrlo važno da naučni podaci prvo budu na pravi način prikupljeni a onda i predstavljeni onome ko donosi odluke jer donošenje odluka o ovako važnom pitanju kao što je ribarstvo bez egzaktnih podataka o biomasi ribe, njenom kretanju i svim drugim aspektima naših istraživanja jednostavno nije moguće. Takođe, naglasio je da su predstavnici Instituta za biologiju mora vrlo aktivni u svim tijelima u kojima učestvuju kao što je Generalna komisija za ribarstvo Mediterana i Eu. Jadran je jedno more te nije moguće odluke donositi pojedinačno na nivou država već je neophodna združena akcija, razmjena podataka i zajednička aktivnost i inicijativa što bi održivo razvilo naše ribarstvo i doprinijelo očuvanju jedinstvenog Jadranskog mora koje imamo- naveo je dr Joksimović.

Učesnici radionice, tokom diskusije kao najveći problem nelegalnog ribolova naveli su dinamit i veliki broj ribara koji ribaju bez ribarske dozvole, manjak inspekcijske kontrole, nepostojanje dovoljnog broja ribarskih inspektora kao ni inspekcijskih plovila. Takođe istaknut je problem port Milene koja je danas jako zagađena a nekada je bila centar biodiverziteta i glavno mrijestilište i hranilište jegulja.

Na radionici je najavljena i konferencija „Zaštita biodiverziteta Jadrana“ koja će biti organizovana u Kotoru od strane Instituta za biologiju mora, Univerziteta Crne Gore, u periodu od 7. do 11. Aprila 2019 godine.

Galeriju fotografija sa radionice možete pogledati u nastavku: